Barmhartigheid

Weg van de zeven werken
Het ziekenhuis in Alkmaar (nu met een lelijke afkorting NWZ) is een verre afstammeling van de middeleeuwse gasthuizen waarvan er een stond op het Waagplein: het Heilige Geest gasthuis. Een plek waar reizigers en zieken werden opgevangen.
Voor dat Gasthuis maakte een onbekende kunstenaar, die we nu de meester van Alcmaer noemen, een veelluik. De werken van barmhartigheid zoals ze in de bijbel worden genoemd in beeldt hij af in een middeleeuwse stadsomgeving. Later verhuisde het schilderij naar de Grote Kerk en rond 1900 kwam het in het Rijks te hangen. Hoewel ze daar een replica beloofden aan Alkmaar is het er nooit van gekomen. Wij wachten er nog steeds op in de mooie Grote Kerk.
Hoewel?
Eigenlijk hoort het dus niet in de kerk en al helemaal niet in een museum. Het hoort in het ziekenhuis of op een van die talloze plekken waar mensen nog aan barmhartigheid doen, zich uit compassie inzetten voor anderen.
Wat betekent eigenlijk dat oude woord barmhartigheid? Barmhartigheid, compassie, mededogen, naastenliefde, er zijn vele woorden voor ‘je inleven in een ander’. Het bestaat eigenlijk uit een drieslag: zien, bewogen worden en dan in beweging komen. Er gebeurt altijd iets in jezelf. Het is een beweging in je ingewanden, rachamiem in het Hebreeuws, (moederschoot). Voor alle drie religies van het boek is dit de kern. Barmhartige is misschien wel de belangrijkste naam en invulling van het woord “god”. En Jezus had het er druk mee.

Het kan geen kwaad om je dat te binnen te brengen als je ze bezig ziet: politici, dictators, presidenten uit diverse zogenaamde christelijke, joodse en islamitische landen. Hun daden hebben niets te maken met barmhartigheid. Het is in 2025 meer dan ooit een uitdaging om met dit woord te leven. In de drukte van de eedaflegging van de nieuwe Amerikaanse president Trump, klonk er een zachte stem, die van bisschop Mariann Edgar Budde. Ze riep de president op om “mercy” en “compassion” te tonen jegens de vele mensen die hij het liefst uit Amerika zou zien vertrekken. Dan zou hij lijken op “God, whose nature it is to have mercy”.

Gelukkig is er in 2025 veel moderne barmhartigheid ook buiten de kerk. Talloze initiatieven en creatieve wegen om iets te doen met dat gevoel in je binnenste, dat je door merg en been kan gaan. Maar het begint met jezelf regelmatig af te vragen:

Wat zie ik, wie beweegt mij, wat doe ik met dat gevoel?

links: de vreemdelingen opvangen

midden: gevangenen bezoek

rechts:zieken bezoeken